Να φύγουμε από το δόγμα της λιτότητας

(Συνέντευξη του Κοινοβουλευτικού Εκπροσώπου της Δημοκρατικής Αριστεράς, Βουλευτή Αττικής, Βασίλη Οικονόμου για το περιοδικό Κοινωνική Επιθεώρηση)

1.Ο χώρος της εργασίας, της σύνταξης και της υγείας φαντάζουν ως ένα ανοικτό πεδίο πυριτιδαποθήκης. Ποιοι παράγοντες οικονομικοί και κοινωνικοί μας έφεραν εδώ;

Πραγματικά ο χώρος της εργασίας, το ασφαλιστικό σύστημα και το δημόσιο σύστημα υγείας καρκινοβατούν απειλώντας να διαλύσουν την κοινωνική συνοχή. Παρατηρείται σοβαρή υποχώρηση του κοινωνικού κράτους και καταργούνται κοινωνικές και εργατικές κατακτήσεις δεκαετιών. Οι αιτίες της αδυναμίας υποστήριξης των κοινωνικών δομών είναι πολλές. Συνοψίζονται όμως πολιτικά στο γεγονός ότι το κοινωνικό κράτος μετατράπηκε σε σύστημα άκριτων παροχών ακόμα και προς συμπολίτες μας που δεν χρειαζόταν κρατική αρωγή. Η αντιμετώπιση μάλιστα της ανεργίας μέσω προσλήψεων στο δημόσιο, η απουσία κάθε ελέγχου σε δομές και παροχές και βέβαια η εκτεταμένη διαφθορά μερίδας των δημοσίων λειτουργών διόγκωσε το κόστος διατήρησης του κοινωνικού κράτους οδηγώντας σε οικονομικό αδιέξοδο. Το αδιέξοδο αυτό δεν ήταν ξεκάθαρο τα προηγούμενα χρόνια λόγω της πρόσβασης της χώρας σε εύκολο και σχετικά φθηνό δανεισμό. Το 2010 όταν και η πρόσβαση στα δανεικά χρήματα κατέστη δύσκολη ή αδύνατη αποκαλύφθηκε το μέγεθος των συνεπειών της εύκολης πολιτικής του παρελθόντος. Τώρα καλούμαστε όλοι να ισορροπήσουμε μεταξύ πραγματικών αναγκών και πραγματικών δυνατοτήτων της οικονομίας με τρόπο βίαιο. Η βίαιη προσαρμογή επιφέρει πολλές αδικίες και προκαλεί θυμό ιδίως λόγω του ότι δεν δείχνει πραγματικά αυτή η προσαρμογή να διέπεται από κοινωνική δικαιοσύνη.

2.Ποιο είναι το μέλλον του ασφαλιστικού μας συστήματος;

Τα δεδομένα σήμερα δεν είναι ενθαρρυντικά. Φοβάμαι πώς αν δεν αλλάξει σύντομα η εφαρμοζόμενη πολιτική ύφεσης και λιτότητας το ασφαλιστικό σύστημα θα καταρρεύσει. Η ανεργία αυξάνεται καθημερινά, οι μισθοί μειώνονται, το επενδυτικό – αναπτυξιακό μοντέλο απουσιάζει, οι ελεύθεροι επαγγελματίες εγκαταλείπουν τις καταχρεωμένες επιχειρήσεις τους. Πρέπει να φύγουμε από το δόγμα της λιτότητας και της ύφεσης και να υιοθετήσουμε ένα νέο αναπτυξιακό μοντέλο ικανό να δημιουργήσει νέο πλούτο, νέες θέσεις εργασίας και κατά συνέπεια όρους βιωσιμότητας για το ασφαλιστικό σύστημα. Ταυτόχρονα πρέπει επιτέλους να αντιμετωπιστεί και η εισφοροδιαφυγή. Δυστυχώς στον τομέα της ανάπτυξης και της αντιμετώπισης της εισφοροδιαφυγής δεν βλέπουμε να εφαρμόζεται κάποιο συγκεκριμένο πολιτικό σχέδιο αλλά αντίθετα βλέπουμε αποσπασματικές παρεμβάσεις που μεγεθύνουν τελικά τα προβλήματα. Είμαστε αντιμέτωποι με νεοφιλελεύθερες εμμονές που μικρή αισιοδοξία επιτρέπουν για την εξέλιξη και τη διάσωση του ασφαλιστικού συστήματος.

3.Η συμπόρευση δημοσίου και ιδιωτικού τομέα είναι λύση για το μέλλον;

Είναι μια από τις ρεαλιστικές διεξόδους. Εξαρτάται όμως από τους κανόνες που θα διέπουν αυτή την σχέση και τον οικονομικό – κοινωνικό εναγκαλισμό. Εάν για παράδειγμα η συμπόρευση γίνει στη λογική που ακολουθούν οι συμπράξεις δημοσίου ιδιωτικού τομέα στα μεγάλα έργα (πχ οδικούς άξονες) το κόστος για το δημόσιο και τους πολίτες εξατομικευμένα θα είναι μεγάλο σε σχέση με το αποτέλεσμα και κατά συνέπεια θνησιγενές. Η συμπόρευση είναι θεμιτή εφόσον υπάρχει ορθή αναλογία κόστους – οφέλους και επενδυτικού ρίσκου μεταξύ των εμπλεκόμενων μερών.

4.Πόσο επηρεάζεται η βιωσιμότητα του συστήματος από την ανεργία και την ύφεση;

Είναι το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα. Όσο επιτείνεται η ύφεση διογκώνεται η ανεργία. Όσο αυξάνονται οι άνεργοι μειώνεται η οικονομική δραστηριότητα, αυξάνεται το λειτουργικό κόστος του δημοσίου, συρρικνώνεται το ΑΕΠ της χώρας και βέβαια μειώνονται οι ασφαλιστικές εισφορές κάθε είδους. Το ασφαλιστικό σύστημα ταυτόχρονα βιώνει και τις συνέπειες του δημογραφικού προβλήματος των προηγούμενων δεκαετιών, δημογραφικό πρόβλημα που πιθανώς να ενταθεί αυτά τα χρόνια της κρίσης. Επίσης η πολιτική μείωσης του μισθολογικού κόστους στα πλαίσια δήθεν τόνωσης της ανταγωνιστικότητας της χώρας επιτείνει και την ύφεση και διογκώνει τα προβλήματα. Δυστυχώς η κυβέρνηση απέχει πολύ από το να αντιμετωπίσει ουσιαστικά τα δομικά προβλήματα της οικονομίας διασώζοντας έτσι και το ασφαλιστικό σύστημα. Οι σπασμωδικές παρεμβάσεις δεν λύνουν τα προβλήματα, ούτε βέβαια η λογική του «βλέποντας και κάνοντας» που διέπει σήμερα τους ιθύνοντες. Χρειαζόμαστε την εφαρμογή πολιτικών με προοπτική δεκαετίας ή και δεκαετιών με δευτερεύουσες μόνο διορθωτικές παρεμβάσεις. Οι συνεχείς εκ του συστάδην αλλαγές στο φορολογικό σύστημα είναι ενδεικτικές της παντελούς έλλειψης συνεκτικού σχεδίου και της πλήρους αδυναμίας προσέλκυσης νέων επενδύσεων.

5.Πιστεύετε ότι πρέπει να αναζητηθούν πόροι και πέραν των εισφορών για να είναι βιώσιμο και κοινωνικά αποδεκτό το σύστημα;

Θα πρέπει να εξεταστούν όλοι οι τρόποι αύξησης των πόρων των ταμείων. Το μοντέλο των εισφορών, των έκτακτων πρόσθετων εισφορών και της μονοδιάστατης προσέγγισης ότι ο πολίτης θα πρέπει να διασώσει εξ’ ολοκλήρου το ασφαλιστικό σύστημα μέσω φόρων και εισφορών είναι καταδικασμένο να αποτύχει. Η αξιοποίηση της περιουσίας των ταμείων παραμένει αίτημα και παρά τις διαχρονικές δημόσιες δεσμεύσεις δεν έχει γίνει πράξη στην ουσία. Η αλήθεια είναι ότι έχουν γίνει κάποιες αποσπασματικές ενέργειες για τον προσπορισμό και άλλων εσόδων με περιορισμένα όμως ακόμα αποτελέσματα. Τα έσοδα από τις έρευνες για υδρογονάνθρακες και η σύνδεσή τους μιας ενδεχόμενης εύρεσης αξιοποιήσιμων κοιτασμάτων με το ασφαλιστικό σύστημα ίσως το σώσουν στο μέλλον. Σε κάθε περίπτωση όμως η αύξηση του ΑΕΠ, η δημιουργία νέου πλούτου και η διεύρυνση της φορολογικής βάσης μέσω της δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας και όχι μέσω αφαίρεσης των προστατευτικών φορολογικών απαλλαγών για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες είναι η μόνη ρεαλιστική και μόνιμη λύση για το ασφαλιστικό σύστημα.

6. Τι γίνεται με το ΕΣΥ, τον ΕΟΠΥΥ και τον πόλεμο στο χώρο των φαρμάκων;

Τα προηγούμενα χρόνια της επίπλαστης ευημερίας μια από τις παθογένειες που δημιουργήθηκαν ήταν δύο παράλληλα συστήματα δημόσιας υγείας, του ΕΣΥ και των ασφαλιστικών ταμείων από όπου προέκυψε ο ΕΟΠΥΥ. Είναι προφανής η ανάγκη  εξορθολογισμού με την δημιουργία αξιόπιστου και ενιαίου δημόσιου συστήματος με πρωτοβάθμιες, δευτεροβάθμιες και τριτοβάθμιες δομές υγείας. Από την  άποψη αυτή το νέο νομοσχέδιο για την πρωτοβάθμια υγεία και γενικά τη δημόσια υγεία παρά τις επιμέρους ενστάσεις και διαφορετικές προσεγγίσεις, κινείται προς την σωστή κατεύθυνση. Δεν είναι τέλειο και επιδέχεται πολλών αλλαγών που ελπίζω να υιοθετηθούν στο τελικό νομοσχέδιο ώστε να αποκτήσουμε λειτουργικό και βιώσιμο σύστημα υγείας. Σε ότι αφορά το χώρο των φαρμάκων είναι προφανές ότι είχε στηθεί ένα μεγάλο και ιδιαίτερα ακριβό για το κράτος «πάρτυ» με πολλούς συμμετέχοντες. Ενδεικτικά σας αναφέρω ότι ενώ το 2000 ξοδεύαμε 2 δις για φάρμακα , μέσα σε δέκα χρόνια χωρίς να αυξηθεί ο πληθυσμός, η θνησιμότητα ή χωρίς να έχει μεσολαβήσει κάποιος «πόλεμος», η δαπάνη εκσφενδονίστηκε στα 6 δις!! Τρελό πάρτυ σπατάλης, τριπλασιασμός των εξόδων για τα ταμεία χωρίς να πάει κάποιος φυλακή γι αυτή την αθλιότητα που κλήθηκε ο ελληνικός λαός να πληρώσει , για να «οικονομάνε» κάποιοι στην «υγεία του»…  Είναι σίγουρο ότι οι τιμές των φαρμάκων στη χώρα μας ήταν υπερβολικά διογκωμένες. Ακούω τους ψύχραιμους προβληματισμούς για τη βιωσιμότητα της φαρμακοβιομηχανίας στην Ελλάδα που την έχουμε ανάγκη, ακούω όμως και τους ψύχραιμους προβληματισμούς αυτών που υποστηρίζουν ότι οι τιμές είναι δυσανάλογα υψηλές. Αυτό που πρέπει να μας ενδιαφέρει είναι να υπάρχουν τα αναγκαία φάρμακα για τους πολίτες, η πρόσβαση σε αυτά να είναι εύκολη και το δημόσιο σύστημα υγείας να είναι βιώσιμο. Η χρυσή τομή στην ιδιότυπη αυτή μεγάλη σύγκρουση πρέπει να βρεθεί. Η χρυσή τομή είναι να είναι βιώσιμη η φαρμακοβιομηχανία, να ενισχυθεί ο ερευνητικός προσανατολισμός από όπου θα προκύπτουν κέρδη χωρίς να πληρώνει ακριβά ο πολίτης τα φάρμακα που έχει ανάγκη.